1. Xác định điểm mạnh, điểm yếu theo ngữ cảnh
Đầu tiên, hãy quên ngay việc lập một bảng gồm hai cột và liệt kê lần lượt điểm mạnh và điểm yếu của bạn mà không có một tham chiếu hay ngữ cảnh cụ thể. Đó là một việc làm hoàn toàn vô nghĩa. Nếu không tự đánh giá bản thân ở một tình huống cụ thể, bạn có thể sẽ cảm thấy choáng ngợp và mất phương hướng.
Điểm mạnh và điểm yếu phụ thuộc nhiều vào ngữ cảnh. Chúng phụ thuộc vào sự kết hợp của các giá trị, mục tiêu, sở thích và các yếu tố bất ngờ. Do đó, sẽ hữu ích khi bắt đầu bằng cách xem xét các tình huống chính trong cuộc sống của bạn, nơi bạn có mục tiêu để mọi thứ trở nên tốt hơn hiện tại.
Một số khía cạnh công việc có thể yêu cầu bạn thực hiện các kỹ năng và kiến thức khác nhau ở các mức độ khác nhau. Bạn có thể đang gặp thử thách trong các mối quan hệ cá nhân hoặc gia đình của mình. Có lẽ bạn muốn thành thạo các kỹ năng chơi nhạc cụ, thể thao hoặc phát triển tài năng sáng tạo hoặc biểu diễn nghệ thuật.
Cho dù bạn chọn cách nào, hãy thực hiện theo các gợi ý sau:
Sẽ hữu ích và chính xác hơn khi đánh giá bản thân theo một chuỗi liên tục thay vì cố gắng xác định một đặc điểm, kỹ năng hoặc thuộc tính thuần túy là điểm mạnh hay điểm yếu. Về mặt nào đó, bạn có thể mạnh hơn và yếu hơn/kém hơn ở cùng một khía cạnh nhưng khác ngữ cảnh.
2. Lựa chọn cẩn thận và sử dụng các công cụ tự đánh giá
Các công cụ tự đánh giá cũng làm một cách tìm kiếm điểm mạnh điểm yếu của bản thân. Một công cụ tương đối uy tín và phổ biến chính là Khảo sát về giá trị trong hành động (Value in Action – VIA). Ở bài test này, các điểm mạnh của tính cách được các nhà nghiên cứu và tâm lý học xác định là những năng lực tích cực, giống như những đặc điểm để suy nghĩ, cảm nhận và hành xử theo những cách có lợi cho bản thân và người khác.
Một công cụ tự đánh giá đã được xác thực khác chính là Herrmann Brain Dominance Instrument (HBDI). Công cụ này giúp bạn nhận ra phong cách tư duy ưa thích của mình. Cụ thể hơn, nó giúp phân loại cách chúng ta suy nghĩ thành bốn phần — phân tích, thử nghiệm, quan hệ và thực tế. Công cụ giúp nâng cao nhận thức về cách chúng ta có khả năng suy nghĩ và giải quyết các tình huống và mối quan hệ khác nhau.
Mặc dù việc tìm hiểu những thông tin chi tiết này có thể vô cùng hữu ích, nhưng bạn cần thận trọng để không rơi vào bẫy:
Lảng tránh các tình huống vì bạn có ít năng khiếu hơn trong việc điều hướng chúng một cách dễ dàng
Viện cớ để biện minh cho nỗ lực kém/ thấp hơn vì phong cách tư duy tự nhiên của bạn không phù hợp với một ngữ cảnh cụ thể
Hãy nhớ rằng, thái độ và bộ công cụ tâm lý tích cực có ảnh hưởng lớn đến năng lực của bạn. Bạn cần thận trọng khi đánh giá bản thân bằng các công cụ tự đánh giá. Những đánh giá như vậy được tạo ra với những mục tiêu và ý định khác nhau trong tâm trí. Vì vậy, điều quan trọng là phải xác định điều nào hữu ích nhất đối với bối cảnh mà bạn đang muốn xem xét điểm mạnh và điểm yếu của mình.
3. Tham khảo ý kiến từ bên ngoài
Khi chúng ta được yêu cầu mô tả những điểm mạnh mà mình thấy ở bạn bè, đó là một nhiệm vụ tương đối dễ thực hiện. Tuy nhiên, khi được yêu cầu thực hiện bài tập này cho chính mình, danh sách những điểm yếu có xu hướng nhiều hơn so với điểm mạnh của chúng ta. Điều này đơn giản vì chúng ta là những nhà phê bình gay gắt nhất của chính mình.
Hãy dành thời gian để biết liệu bạn có thể tin tưởng những phản hồi của họ hay không. Nhận được phản hồi hữu ích từ những người khác không phải lúc nào cũng đơn giản như bạn có thể tưởng tượng. Đôi khi, thanh toán một cách khách quan cho bên thứ ba là một bước cần thiết.
Chúng ta phải nhớ rằng những người khác có thành kiến riêng của họ, có ý thức và vô thức. Họ nhìn thế giới qua một lăng kính khác với chúng ta nên khả năng sẽ có thiên kiến nhất định. Một điểm yếu mà họ nhìn thấy ở bạn có thể không phải là điểm yếu trong mắt người khác.
Hãy xem xét đối chiếu phản hồi từ một số nguồn đủ điều kiện khác nhau và tìm kiếm các mẫu và chủ đề chung. Đừng dừng lại ở một nguồn. Bạn muốn có cái nhìn sâu sắc và độc lập về điểm mạnh và điểm yếu của mình. Bằng cách này, bạn sẽ không chỉ có phạm vi xem xét rộng hơn mà còn có phạm vi xem xét kỹ lưỡng và chính xác hơn.
4. Tự kiểm tra bản thân
Tự kiểm tra bản thân không phải là cách tối ưu nhất để khai phá điểm mạnh hay yếu của bạn. Chúng ta không tự nhiên tìm kiếm cơ hội để được xem xét kỹ lưỡng các kỹ năng, khả năng và đặc điểm tính cách của mình. Tuy nhiên, đây là phương pháp giúp chúng ta khám phá và nhận ra điểm mạnh và điểm yếu của bản thân một cách thuần túy nhất.
Đặt mình vào các tình huống một cách có chủ ý để kiểm tra kỹ năng và kiến thức của bạn có khả năng giúp bạn giải quyết điểm yếu của mình. Thực hiện cách tiếp cận này không chỉ được cân nhắc mà còn vô cùng bổ ích khi bạn bắt đầu trải nghiệm và nhận thấy những thay đổi mà bạn mong muốn.
Ngoài ra, hãy chọn thời điểm và phương thức tự đánh giá một cách khôn ngoan. Bạn không cần phải làm tất cả chúng cùng một lúc. Quá nhiều phản hồi có thể gây choáng ngợp về mặt tinh thần và cảm xúc. Công việc phát triển cá nhân có hiệu quả nhất khi được thực hiện theo từng đợt với thời gian và không gian nghỉ ngơi xen kẽ.
Khi cái nhìn sâu sắc của bạn phát triển xung quanh điểm mạnh và điểm yếu của bạn, hãy cho bản thân thời gian để chấp nhận và làm quen với những gì bạn vừa khám phá. Hãy cho bản thân thời gian để xem xét và điều chỉnh những thay đổi mà bạn có thể cân nhắc thực hiện. Từng chút một, bạn sẽ giải quyết hiệu quả những thay đổi đó.
5. Thực hiện, lặp lại các bước trên và tự đánh giá
Lặp đi lặp lại việc nhìn lại các bước trước đó vào những thời điểm khác nhau trong cuộc đời là một kỹ năng sống vô giá. Chúng ta càng trở nên thành thạo trong việc đánh giá và kiểm tra điểm mạnh và điểm yếu của mình, thì đó càng trở thành một phần bình thường và lành mạnh trong hành trình cuộc sống của chúng ta.
Thực hiện và lặp lại quá trình mang lại nhiều lợi ích. Bạn có thể tiến tới mục tiêu của mình nhanh hơn. Bạn cải thiện khả năng phục hồi của mình. Bạn có thể nhận được những cơ hội thú vị hơn. Bạn cũng có thể sắp xếp những thời điểm mà bạn cần kiểm soát nhiều hơn trong việc lựa chọn thời điểm tốt hơn để đắm mình một cách chiến lược vào những thử thách khó khăn.
Khám phá tuyệt vời nhất mà bạn có thể đạt được khi liên tục tìm điểm mạnh điểm yếu của bản thân theo thời gian là không có điểm mạnh thực sự và điểm yếu thực sự nào. Nó đúng hơn phải là việc nhận ra vị trí và thời điểm kết hợp các kỹ năng, thuộc tính và kiến thức độc đáo của bạn một cách hài hòa, hữu ích và phù hợp.
